Priorytetowe Obszary Badawcze
W ramach realizacji programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” Gdański Uniwersytet Medyczny zamierza wspierać potencjał najwybitniejszych naukowców oraz zespołów realizujących prace w zakresie obszarów uznanych za priorytetowe.
Badania prowadzone w Gdańskim Uniwersytecie Medycznym mieszczą się w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu, w dyscyplinach:
- nauki medyczne;
- nauki farmaceutyczne;
- nauki o zdrowiu.
Aktywność naukowa jest zróżnicowana w poszczególnych dyscyplinach i obszarach badawczych.
W dorobku badaczy GUMed dominują badania z zakresu nauk medycznych, co wynika m.in. ze struktury zatrudnienia w Uczelni. Należy podkreślić, że badania prowadzone w tej dyscyplinie są znacznie częściej cytowane od badań prowadzonych w dwóch pozostałych dyscyplinach. Wybór priorytetowych obszarów badawczych wymaga jednak pogłębionej analizy na poziomie subdyscyplin i obszarów badań. W tym celu przeprowadzono analizę przy wykorzystaniu bazy SCOPUS.
Dominującym obszarem, w którym publikowali (globalnie 5265 publikacji w latach 2012-2018 w GUMed) badacze, jest Medicine, który stanowi ponad 45% wszystkich publikacji Uczelni. Drugim istotnym obszarem jest Biochemistry, Genetics and Molecular Biology z udziałem w ogóle publikacji na poziomie ok. 20%. Kolejne obszary stanowią niewielki odsetek publikacji. Jest to m.in. Chemistry (7%), Pharmacology, Toxicology and Pharmaceutics (6%), Agricultural and Biological Sciences (4%), Immunology and Microbiology (4%). Pozostałe obszary stanowią ok. 14% publikacji.
Najlepsze wyniki naukowe osiąga Uczelnia w dwóch obszarach: medycynie oraz biochemii, genetyce i biologii molekularnej (obszar łączący nauki medyczne i przyrodnicze). Należy jednak zaznaczyć, że medycyna jako obszar badawczy (globalnie 2369 publikacji w latach 2012-2018 w GUMed) ma bardzo szeroki zakres i wymaga dokładniejszej analizy.
Spośród dyscyplin z obszaru Medicine nie należy rozpatrywać General Medicine, która jest mocno interdyscyplinarna i gromadzi publikacje z bardzo różnorodnych obszarów medycyny. Warto jednak zauważyć najmocniej reprezentowane obszary: Cardiology and Cardiovascular Medicine, Oncology, Surgery i Internal Medicine, które łącznie stanowiły 30% publikacji z obszaru Medicine.
Priorytetowe Obszary Badawcze
| Onkologia koordynatorzy |
Kardiologia i medycyna sercowo-naczyniowa koordynatorzy |
Biochemia, genetyka i biologia molekularna koordynatorzy |
|---|---|---|
| I. Precision oncology prof. Anna Żaczek dr Michał Bieńkowski dr hab. Marcin Skrzypski |
I. Epidemiology and registries prof. Tomasz Zdrojewski dr Matylda Hennig |
I. Studies on metabolic, therapy and toxicity with mass spectrometry, electron paramagnetic resonance
and NMR analysis prof. Lidia Wolska prof. Ewa Słomińska |
| II. Tumour microenvironment, microbiome and immunooncology prof. Natalia Marek-Trzonkowska dr Karolina Kaźmierczak-Siedlecka |
II. Cardiovascular regulation in health and disease prof. Krzysztof Narkiewicz prof. Paweł Winklewski |
II. Nucleic Acids Sequencing in analysis of somatic and inherited mutations prof. Arkadiusz Piotrowski prof. Bartosz Wasąg dr Anna Janaszak-Jasiecka |
| III. Early drug development and mechanisms of drug resistance prof. Rafał Dziadziuszko prof. Jan Maciej Zaucha |
III. Cardiovascular imaging and three-dimensional printing prof. Marcin Fijalkowski dr Karolina Dorniak |
III. Gene expression pattern analysis dr hab. Tomasz Śledziński, prof. uczelni dr hab. Monika Sakowicz-Burkiewicz, prof. uczelni |
| IV. Artificial intelligence (AI) and big data dr Anna Supernat dr Maciej Bobowicz dr Beata Graff dr hab. Beata Schlichtholz |
IV. Heart failure and transplantation dr Michał Bohdan dr hab. Piotr Siondalski |
IV. Imaging of cell pattern and cellular processes prof. Michał Żmijewski prof. Piotr Trzonkowski dr Natalia Filipowicz |
| V. Cancer imaging dr Karolina Markiet dr Grzegorz Romanowicz | V. Microcirculation and atherosclerosis prof. Marcin Hellmann dr hab. Barbara Kutryb-Zając |
V. In vivo studies on mechanism of disease and therapy dr Paulina Mierzejewska dr Marta Tomczyk dr hab. Patrycja Koszałka lek. wet. Grażyna Peszyńska-Sularz |
| VI. Organ toxicity of cancer treatment prof. Renata Zaucha prof. Ewa Lewicka | VI. Heart rhythm and sudden cardiac death prof. Ludmiła Daniłowicz-Szymanowicz dr hab. Maciej Kempa |
VI. Biobank based basic studies on human pathology dr Elżbieta Stankiewicz dr Natalia Filipowicz |
| VII. Physical and clinical aspects of radiotherapy dr hab. Andrzej Badzio dr inż. Joanna Kamińska dr Bartłomiej Tomasik | VII. Cardionephrology dr hab. Zbigniew Heleniak dr Ilona Zagożdżon |
VII. Metabolic dynamics and oxidative stress pattern analysis dr hab. Magdalena Górska-Ponikowska, prof. uczelni dr hab. Agnieszka Jankowska-Kulawy |
| VIII. Optimization of cancer management prof. Jacek Jassem prof. Ewa Bień | VIII. Sleep medicine dr hab. Jacek Wolf dr Karol Grabowski |
VIII. Flow cytometry for analysis of cellular pattern and function of the immune system prof. Jacek Witkowski prof. Ewa Bryl |
| IX. Cancer prevention and early detection dr hab. Michał Sobjanek dr hab. Bogusław Mikaszewski dr hab. Łukasz Balwicki, prof. uczelni | IX. Neurovascular and stroke medicine prof. Bartosz Karaszewski dr hab. Arkadiusz Szarmach |
IX. Technological developments for bioanalysis and therapy including cell based, 3D and artificial engineered models prof. Michał Pikuła prof. Iwona Inkielewicz-Stępniak dr hab. Rafał Sądej, prof. uczelni |
| X. Integrated and palliative care, quality of life, survivorship prof. Monika Lichodziejewska-Niemierko dr Milena Lachowicz dr Joanna Kufel-Grabowska | X. Clinical trials and innovation prof. Miłosz J. Jaguszewski prof. Paul Grundeman |
X. Molecular and biochemical methods for study mechanisms of civilization diseases prof. Katarzyna Zorena dr hab. Barbara Kutryb-Zając dr hab. Grażyna Lietzau |
POB 1 | Onkologia
Nowotwory złośliwe należą do najpoważniejszych zagrożeń dla życia Polaków. Bezwzględna liczba nowotworów złośliwych w kraju w ostatnim 40-leciu rosła. Liczba zachorowań na nowotwory złośliwe w Polsce będzie nadal wzrastała, czego przyczyną jest zarówno proces starzenia się populacji, jak i wzrost narażenia na czynniki ryzyka związane ze stylem życia (otyłość, niska aktywność fizyczna, palenie tytoniu, nadmierna konsumpcja alkoholu).
Choroby nowotworowe odpowiadają za około ¼ przedwczesnych zgonów w Europie i w Polsce, a udział tej grupy chorób w obniżaniu poziomu zdrowia ma tendencję rosnącą. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce rejestruje się rocznie ponad 150 tys. nowych zachorowań na nowotwory złośliwe oraz ponad 90 tys. nowych zgonów z tego powodu. Nowotwory złośliwe stanowią drugą przyczynę zgonów w Polsce.
Nie ulega wątpliwości, że nowotwory złośliwe są poważnym zagrożeniem dla polskiego społeczeństwa, stwarzają problemy zarówno na poziomie jednostki, jak i państwa i w przyszłości będą narastać. Prognozy Krajowego Rejestru Nowotworów na najbliższe lata pokazują, że liczby zachorowań i zgonów na nowotwory złośliwe w Polsce będą wzrastać, stając się zarówno u kobiet, jak i mężczyzn pierwszą przyczyną zgonów przed 65. rokiem życia, wyprzedzając nawet zgony z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego.
O znaczeniu problemu świadczy stworzenie Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, który przewidziany jest na lata 2016-2024. Kontrola chorób nowotworowych oraz badania nad nowymi metodami prewencji, diagnozowania i leczenia chorób nowotworowych pozostają również w zainteresowaniu WHO.
POB 2 | Kardiologia i medycyna sercowo-naczyniowa
Choroby układu krążenia są od lat główną przyczyną zgonów ludności Polski. O ile w 1960 roku były one odpowiedzialne za mniej niż jedną czwartą (23,4%) wszystkich zgonów, to w 2014 roku były przyczyną prawie połowy zgonów (45,1%). Odsetek zgonów jest w Polsce istotnie większy od przeciętnego dla krajów UE28 (38,1%).
Poziom umieralności z powodu chorób układu krążenia ma kluczowe znaczenie dla długości życia mieszkańców Polski. To, że przeciętna długość życia mężczyzn jest obecnie o prawie 8 lat większa niż w roku 1991, a kobiet o 6,5 roku, trzeba w decydującym stopniu przypisać poprawie stanu zdrowia i spadkowi umieralności właśnie z powodu chorób układu krążenia. Tym niemniej, należy podkreślić, iż pomimo wzrostu przeciętnej długości życia – mieszkańcy Polski żyją nadal znacznie krócej niż mieszkańcy krajów UE15. Fakt ten wynika przede wszystkim z wciąż wysokiego zagrożenia życia spowodowanego chorobami układu krążenia.
Zapewnienie nie tylko bardziej skutecznego leczenia, efektywnej diagnostyki i prewencji ale także poprawa jakości życia chorych, osób po zakończonym leczeniu i ich rodzin są ważnymi potrzebami społecznymi. O znaczeniu problemu świadczy stworzenie Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD na lata 2017-2020.
POB 3 | Biochemia, genetyka i biologia molekularna
Dotychczas rozwój genetyki w znacznym stopniu dotyczył rzadkich i nieuleczalnych chorób genetycznych. Ostatnie odkrycia często mają znaczenie dla szerszych grup pacjentów, a nawet całej populacji. Badania ludzkiego genomu umożliwiają poznanie wpływu czynników genetycznych na szereg chorób. Należy podkreślić, że potencjał rozwoju badań w genetyce jest bardzo duży – wciąż nie wiemy, do czego i w jaki sposób służy większość z genów.
Ocena zapotrzebowania społecznego na badania z zakresu biochemii, genetyki i biologii molekularnej musi uwzględniać komplementarny charakter tych badań wobec innych obszarów medycznych. Szczególnie silne relacje istnieją z obszarami onkologii i kardiologii i medycyny sercowo-naczyniowej, które mogą korzystać z badań dotyczących np. molekularnych i biochemicznych mechanizmów przebiegów szlaków komórkowych, identyfikacji wariantów genetycznych odpowiedzialnych za inicjację i progresję guzów oraz poznania biochemicznych podstaw zaburzeń metabolicznych. Przykładem silnego powiązania tych obszarów są badania GUMed realizowane w ramach “Międzynarodowej Agendy Badawczej”, w których analizowane są anomalia genetyczne jako czynniki ryzyka nowotworów [„Mutations acquired during lifetime that lead to increased risk for human disease, with focus on cancer” (akronim 3P-MedicineLab – Preventive, Personalized, Precision); liderzy: Prof. Jan Dumański (Wydział Immunologii, Genetyki i Patologii Uniwersytetu w Uppsali) i Prof. Arkadiusz Piotrowski (Katedra i Zakład Biologii i Botaniki Farmaceutycznej GUMed)].
- Bardzo ważna dla prowadzonych badań jest realizacja innych celów szczegółowych projektu w ramach programu Inicjatywa Doskonałości Uczelnia Badawcza, które ułatwią także synergię na linii nauka – biznes oraz zwiększą zainteresowanie inwestorów i podmiotów zagranicznych współpracą z naszą Uczelnią. Bliska współpraca z kluczowymi uczelniami Pomorza – Politechniką Gdańską i Uniwersytetem Gdańskim ułatwi działalność badawczą i pozwoli na stworzenie nowych mechanizmów rozwojowych i wdrożeniowych w kluczowych dla nas obszarach. Ponadto zwiększy to nasze szanse w konkurencji o miejsca w rankingach światowych na poziomach porównywalnych z pozycjami osiąganymi przez partnerów zagranicznych GUMed – uczelnie z Glasgow, Utrechtu czy Uppsali na arenie międzynarodowej w obszarze medycyny klinicznej. – mówi prof. Tomasz Bączek, pełnomocnik rektora ds. Programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”.